काठमाडौं । मुलुकको तेस्रो राष्ट्रपति बनेपछि रामचन्द्र पौडेललाई बधाईको ओहिरो लागेको छ । कांग्रेसका वरिष्ठ नेता एवं पूर्वसभामुख पौडेल राष्ट्रपतिमा निर्वाचित भएपछि उनको सरल जीवनशैलीका बारेमा प्रसंसा पनि भइरहेको छ । जीवनको अधिकांस समय जनताको निम्ति संघर्षमा बिताएका उनी लोकतान्त्रिक समाजवादलाई संस्थागत गर्ने समयमा राष्ट्र«को अभिभावकको भूमिकामा पुगेका हुन ।
बिहिबार गणतन्त्र नेपालको तेस्रो राष्ट्रपति चयनका लागि भएको निर्वाचनमा पौडेल विजयी भएका हुन् । नयाँ राष्ट्रपति चयनका लागि भएको मतदानमा पौडेल ३३ हजार ८०२ मत भार ल्याएर विजयी भएका हुन् । पौडेलका प्रतिस्पर्धी नेकपा एमालेका सुवावचन्द्र नेम्वाङको पक्षमा १५ हजार ५१८ मत परेको थियो । पौडेल र नेम्वाङबीचको मतभारको अन्तर १८ हजार २८४ रहेको छ । २०६७ मा १७ पटकसम्म प्रधानमन्त्रीमा प्रतिस्पर्धा गर्नु भएका पौडेल राष्ट्रपतिमा भने एकै पटकको प्रयासमा सफल भए । २०६७ मा १७ पटकसम्म प्रधानमन्त्रीमा प्रतिस्पर्धा गरेर पराजय व्यहोरेका कांग्रेस पौडेललाई राष्ट्रपतिमा भने पहिलो पटकमा नै सफलता प्राप्त भएको छ ।
उनको प्रशंसामा प्रशस्त शब्दहरु खर्च भइरहेका छन् । राजनीतिमा लगाव र धैर्यताको प्रतिफलका रुपमा पौडेलको हालको उपलब्धीलाई औंल्याइएको छ । कांग्रेस नेता एवम लेखक लाओस राईले निष्ठा, इमान्दारिता व्यक्तिगत स्वतन्त्रता र कर्मलाई आचरण बनाउने नेताका रुपमा ब्याख्या गरेका छन् । उनको हरेक बोलीमा जनताको अधिकार, आर्थिक वृद्धि, व्यक्तिगत स्वतन्त्रता, राष्ट्र र राष्ट्रियता उद्गार भएको देखिन्छ भनेर राईले बताएका छन् । राईले एउटा लेखमार्फत भनेका छन्,‘ पौडेलले सामाज बदल्ने अभियानमुखी नाराहरु उच्चारण गर्दै ‘निमुखालाई न्याय विपन्नलाई आय’ भनिरहँदा लेनिनको समयमा नै साम्यवाद चेपुवाको पीडा सहन नसकी ट्रटस्कीको विद्रोह र बर्न्स्ताइनको संशोधनवादी मार्गको धन्दाले बनेको प्रजातान्त्रिक समाजवादको स्तम्भदेखि वीपीवाद र पौडेल बाजेले भन्ने गरेको लोकतान्त्रिक समाजवादी कथाको समयसापेक्ष निर्माण भएको संवाद जस्तै लाग्छ ।’
सामान्य परिवारमा हुर्केका पौडेलको जन्म आमा ऋषिमाया र बुवा दुर्गाप्रसाद पौडेलबाट विसं २००१ असोज २९ गते तनहुँको साविक मिर्लुङ बाहुनपोखरामा भएको हो । उनका श्रीमती सविता पौडेल र चार छोरी ‘शर्मिला, संज्ञा, अनुज्ञा, अवज्ञा’, एक छोरा ‘चिन्तन’ छन् ।
मध्यमवर्गीय किसान परिवारमा जन्मिएका पौडेलको स्थायी बसोबास व्यास–८ बेलथुम्की तनहुँ हो भने हालको ठेगाना काठमाडौं–१६ बोहोराटार बालाजु हो । उनले शास्त्री ‘संस्कृत साहित्य, २०२४’, स्नातकोत्तर ‘नेपाली साहित्य २०२७’ शिक्षा लिएका छन ।
विसं २०१६ मा पोखरामा हिमालयन छात्र संघ स्थापना गरेका पौडेल पोखरा विन्ध्यवासिनी पाठशालामा अध्ययन गर्दैगर्दा विसं २०१७ जेठ–असारमा नेपाल संस्कृत छात्र संघको काठमाडौं अधिवेशनमा प्रतिनिधि भएका थिए । विसं २०१७ पुस १ गते जननिर्वाचित संसद भङ्ग गरी प्रधानमन्त्री बीपी कोइरालालगायत नेतालाई जेलमा राखिएको विरोध गर्दै उनी प्रजातान्त्रिक आन्दोलनमा सहभागी भएका थिए ।
नन्दीरात्रि माविबाट एसएलसी परीक्षा उत्तीर्ण गरेका उनले नन्दीरात्रि मावि विद्यार्थी संघको संस्थापक अध्यक्ष, रानीपोखरी मावि विद्यार्थी संघको अध्यक्ष, जुद्धोदय हाइस्कुलमा विभिन्न २२ विद्यालयका विद्यार्थीको भेला गराई स्वतन्त्र विद्यार्थी युनियनको माग गर्दै त्यससम्बन्धी आन्दोलनको नेतृत्व गरेका थिए ।
उनी विसं २०१९ मा नेपाल संस्कृत विद्यार्थी संघको सचिवको हैसियतमा २०१९–२०२० सालमा उपत्यका आन्दोलनमा र २०२०–२०२१ सालमा राष्ट्रव्यापी स्वतन्त्र विद्यार्थी आन्दोलनमा गिरफ्तार भएका थिए ।
कांग्रेस तनहुँको सदस्य ‘२०३४’ र जिल्ला उपसभापति ‘२०३६’ को जिम्मेवारी सम्हालेका नेता पौडेल जनमत सङ्ग्रहको सिलसिलामा बहुदलीय व्यवस्थाको प्रचार–प्रसार गर्न गठित कांग्रेस तनहुँ समितिको संयोजक २०३७, कांग्रेस केन्द्रीय सदस्य तथा प्रचार विभाग प्रमुख २०४० र विसं २०४३ मा कांगेस केन्द्रीय सदस्य भएका थिए ।
कांगेस केन्द्रीय महामन्त्री ‘२०६२–२०६४’, कांगेस केन्द्रीय उपसभापति ‘२०६४–२०७२’, कांग्रेस संसदीय दलको नेता ‘२०६४–२०७०’ भएका पौडेल २०७२ सालमा कांग्रेसको केन्द्रीय कार्यवाहक सभापति भएका थिए ।
भरतपुर कब्जा गर्ने कांग्रेसको सशस्त्र सङ्घर्षमा संलग्न भएको आरोपमा विसं २०१८ मा काठमाडौंबाट गिरफ्तार भई पहिलोपटक करिब एक महिना हिरासत सजाय भोग्नुभएका पौडेल विद्यार्थी आन्दोलनका क्रममा गिरफ्तार हुनुका साथै त्यसपछिका विभिन्न राजनीतिक आन्दोलनका क्रममा राजनीतिक जीवनमा २०१८ देखि २०६२ सम्म १४ वर्षभन्दा बढी जेल जीवन व्यतित गरेका थिए ।
उनी २०४८ सालमा तनहुँ क्षेत्र नं १ बाट प्रतिनिधिसभा सदस्य निर्वाचित भएका थिए भने त्यसपछि तनहुँ क्षेत्र नं २ बाट २०५१, २०५६, २०६४, २०७० मा लगातार प्रतिनिधिसभा निर्वाचन र संविधानसभा निर्वाचनमा निर्वाचित भएका थिए । गत मंसिर ४ गते भएको प्रतिनिधिसभा सदस्य निर्वाचनमा उनी तनहुँ क्षेत्र नं १ बाट निर्वाचित भएका हुन।
निर्वाचनपछि पहिलोपटक २०४८ सालमा स्थानीय विकासमन्त्री, विसं २०४९ मा कृषिमन्त्री भएका उनी २०५१ पुस २ गते प्रतिनिधिसभाको सभामुख निर्वाचित भएका थिए । पौडेल २०५६ साल र त्यसपछि उपप्रधान तथा सूचना÷सञ्चार मन्त्री, स्थानीय विकासमन्त्री, उपप्रधान तथा गृहमन्त्री हुनुका साथै शान्ति समितिको संयोजक ‘२०६१–२०६२’, शान्ति तथा पुनःनिर्माणमन्त्री ‘२०६३–२०६४’, कांग्रेस संसदीय दलको नेता तथा संसद्मा प्रमुख प्रतिपक्षी दलको नेता ‘२०६४–२०७०’ को जिम्मेवारी सम्हालेका थिए ।
पौडेलले मानवअधिकारसम्बन्धी विभिन्न पुरस्कार, महेन्द्रविक्रम शाह पुरस्कार ‘महेन्द्रविक्रम शाह नेपाल प्रजातन्त्र कांग्रेसका संस्थापक हुन्’, जापान सरकारले प्रदान गरेको राजकीय सम्मान ‘अर्डर अफ द राइजिङ सन’को सम्मान– सन् २०२०’ लगायत सम्मान तथा पुरस्कार प्राप्त गरिसकेका छन ।
उनका नेपाली कांग्रेसको सङ्क्षिप्त इतिहास, प्रजातान्त्रिक समाजवाद एक अध्ययन २०४७, नेपाली कांग्रेस र नेपालको आधुनिकीकरण, नेपाली कांग्रेस के भन्छ रु, आस्थाको यात्रा ‘राजनीतिक विश्लेषण’ २०५५, नेपाली कांग्रेस अबको बाटो प्रजातान्त्रिक समाजवाद २०७५, कृषिक्रान्ति र समाजवाद, राजनीतिको राजमार्ग २०७९, नेपाली कांग्रेस रूपान्तरणको मार्गचित्र, नयाँ सन्दर्भमा समाजवाद, अभिशप्त इतिहास ‘माघ १९ को काण्डपछि’ लगायत दर्जनौँ पुस्तक तथा विभिन्न विषयमा पत्रपत्रिका तथा अनलाइनमा समसामयिक लेख रचना प्रकाशित छन् ।
विसं २०२५ मा बिपी कोइराला सुन्दरीजल जेलबाट रिहा भएपछि तत्कालीन विद्यार्थी नेता रामचन्द्र पौडेललाई भेट्न सेन्ट्रल जेल जानु भई अविचलित नहुन आग्रह गर्दै प्रजातान्त्रिक आन्दोलनको नेतृत्व गर्न प्रेरणा दिएका थिए । त्यहाँ बिपीसँग पौडेलको पहिलो भेट भएको थियो । त्यसबेला बिपीले पौडेलसँगै जेलमा रहेका कम्युनिष्ट नेताहरू मनमोहन अधिकारी, शम्भुराम श्रेष्ठ र कमल कोइरालालाई पनि भेटेका थिए ।
राजनीतिक जीवनमा विसं २०१८ देखि २०६२ सम्म १४ वर्षभन्दा बढी जेल जीवन व्यतित गरेका उनी समाजवादी चिन्तक र प्रयोगकर्ता तथा स्वच्छ छवि, सादा जीवन, उच्च विचारका प्रयोगधर्मी हुनुका साथै स्पष्ट वक्ता र प्रजातान्त्रिक समाजवादका व्याख्याताको विशेष पहिचान बनाएका छन ।
कांग्रेसभित्र समन्वयकारी, मध्यमार्गी नेताका रूपमा परिचित उनले पार्टीका तत्कालीन सभापति बिपी कोइराला, पार्टीका सर्वमान्य नेता गणेशमान सिंह, पार्टीका संस्थापक कृष्णप्रसाद भट्टराई र पछि सभापति गिरिजाप्रसाद कोइराला र सिंह तथा भट्टराईबीचको विवाद तथा मनमुटाव मिलाउन सधैँ मध्यमार्गी र समन्वयकारी भूमिका निर्वाह गरेका थिए ।
यसैगरी सशस्त्र द्वन्द्वरत तत्कालीन माओवादीलाई मूलप्रवाहको राजनीतिमा ल्याउने ऐतिहासिक वार्ता र सहमतिका काममा अग्रणी भूमिका निर्वाह गरेका उनी विस्तृत शान्ति सम्झौताका मस्यौदाकार तथा सहमति र सहकार्यका पक्षपातीसमेत हुन ।
पौडेलले नेपालका सबै जिल्ला तथा भारत, चीन, संयुक्त राज्य अमेरिका, जर्मनी, संयुक्त अधिराज्य, स्पेन, बेल्जियम, इटली, फ्रान्स, रोमानिया, नेदरल्याण्डस्, स्वीजरल्याण्ड, पोर्चुगल, टर्की, रसिया, इजिप्ट, इजरायल, माल्दिभ्स, दक्षिण कोरिया, जापान, थाइल्याण्ड, पाकिस्तान, बङ्गलादेश, श्रीलङ्कालगायत देशको भ्रमण गरेका छन ।
1613232978.jpg)
